هیکیکوموری یا سندرم در خانه ماندن

هیکیکوموری، سندرمی است که از گوشی نشینی و انزوا در خانه پدید می آید. افرادی که مبتلا به این اختلال هستند تمایل ندارند نه تنها از خانه بلکه از اتاق خوابشان بیرون بیایند. این کناره گیری از انسان ها و اجتماعات و محصور کردن خود در خانه، برای فرد عواقب ناخوشایندی دارد که زندگی او را می تواند به ویرانی بکشد. در این مقاله قصد داریم دلایل شکل گیری و راه های درمان این سندرم را بررسی کنیم.

هیکیکوموری چیست ؟

سندرم هیکیکوموری شکل شدید کناره گیری اجتماعی است. اصطلاح هیکیکوموری یک واژه مرکب از دو واژه ی هیکی به معنی کنار کشیدن و کوموری به معنی به درون است و به افرادی اطلاق می شود که به شدت گوشه گیر و منزوی هستند و از دیگران و اجتماع، کناره گیری می کنند. افراد مبتلا به این سندرم به صورت خود خواسته از تعاملات اجتماعی اجتناب می کند و مدت های طولانی در خانه یا اتاق خود می مانند. آن ها معمولا از دنیای بیرون و حتی از نزدیک ترین اعضای خانواده ی خود نیز دوری می کنند. هیکیکوموری یک سندرم فرهنگی است که ابتدا در ژاپن مطرح شده و سرچشمه گرفته است. با این حال شواهدی که در دهه های اخیر به دست آمده است نشان می دهند که هیکیکوموری در حال تبدیل شدن به یک پدیده ی جهانی است و در کشور هایی مانند آمریکا، چین، هند، برزیل و سایر کشور های اروپایی که ارتباطات دیجیتالی در آن ها پر رنگ تر است، گسترش پیدا کرده است. امروزه در سرتا سر جهان با گسترش استفاده از فضای مجازی و رسانه های اجتماعی این سندرم رو به افزایش است و بعد از فراگیری ویروس کرونا روند صعودی داشته است.

دلایل و علت شکل گیری سندرم هیکیکوموری 

دلایل و عوامل متعددی در شکل گیری سندرم هیکیکوموری می توانند نقش داشته باشند. بسیاری از مطالعات و بررسی های انجام شده نشان می دهد که هیکیکوموری یا سندرم در خانه ماندن می تواند با اختلالات رشد و روانی همراه شود و با شدت و ضعف های متفاوتی در افراد ظهور کند. از جمله مواردی که سبب ایجاد هیکیکوموری یا سندرم در خانه ماندن می شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• نقش تکنولوژی مدرن در هیکیکوموری
• تجربه ی منفی فرد در حوزه ی ارتباطی و روابط بین فردی
• احساس شرم و خود کم بینی
• احساس نا امیدی و استیصال
• ترس از قضاوت شدن
• شرایط روانی افراد
• دلایل بیولوژیکی

نقش تکنولوژی مدرن در هیکیکوموری : 

یکی از دلایلی که امروزه نقش مهم و اثرگذاری در شکل گیری و ایجاد هیکیکوموری داشته است، استفاده از تکنولوژی های جدید و مدرن است. اینترنت و جهانی شدن، افزایش استفاده از رسانه های اجتماعی، بازی های ویدئویی و پیشرفت در تکنولوژی، سبب افزایش انزوای اجتماعی و گوشه گیری افراد می شود. در این شرایط افراد مدت زمان بیشتری را با وسایل الکترونیکی کار می کنند و وقت خود را درمحیط های بسته می گذرانند.

تجربه ی منفی فرد در حوزه ی ارتباطی و روابط بین فردی : 

تجربیات ناخوشایند و منفی افرد در گذشته و شکست هایی که در زندگی، روابط کاری، خانوادگی و روابط  دوستانه داشته اند، ممکن است سبب ایجاد سندرم هیکیکوموری شود و افراد ترجیح دهند که برای آسیب ندیدن بیشتر در خانه بمانند و از دیگران فاصله بگیرند.

احساس شرم و خود کم بینی : 

یکی از دلایل بروز این سندرم احساس شرم و خود کم بینی در افراد است. چرا که این افراد تصور می کنند که دیگران هم همان احساسات ناخوشایندی که او در مورد خودش دارد را تجربه می کنند و نمی تواند با تصور نفرت دیگران از خودش در جامعه حاضر شود.

سندرم در خانه ماندن به دلیل احساس نا امیدی و استیصال : 

احساس نا امیدی و درماندگی نسبت به رویارویی با چالش های جهان واقعی در آینده هم می تواند از دلایل دیگر شکل گیری سندرم هیکیکوموری باشد. نداشتن شغل، امنیت مالی، افراد قابل اعتماد و فضای اجتماعی که فرد به آن احساس تعلق کند، می تواند باعث فاصله گرفتن از اجتماع، انزوا و گوشه نشینی شود.

ترس از قضاوت شدن به دلیل هیکیکوموری : 

ترس از قضاوت شدن توسط دیگران یکی از بدترین ترس های افراد دارای این سندرم است. این افراد برای اینکه توسط دیگران مورد قضاوت قرار نگیرند و آن ها را ناامید نکنند؛ ترجیح می دهند که از اجتماع دور باشند.

شرایط روانی افراد : 

شرایط روحی و روانی افراد و ویژگی های شخصیتی ناسازگار شامل اعتماد به نفس و عزت نفس پایین و عدم رفتار جرات مندانه، در بروز سندرم در خانه ماندن بسیار مهم و اثرگذار است. در بسیاری از موارد، افرادی که مبتلا به هیکیکوموری می شوند، دچار افسردگی مزمن یا اضطراب شدید نیز می گردند که به طور ناخودآگاه آن ها را به انزوا سوق می دهد.

دلایل بیولوژیکی مبتلایان به هیکیکوموری : 

محققان به وجود شاخص های خونی خاصی پی برده اند، که در تمامی افراد مبتلا به اختلال هیکیکوموری وجود دارد. سطح اسید اوریک در مردان و کلسترول خوب در زنان مبتلا به این اختلال پایین است. همچنین پژوهشگران دانشگاه کیوشو چندین زیست نشانگر مهم در خون افراد مبتلا به هیکیکوموری را شناسایی کردند که می توان بر اساس آن، شدت گوشه گیری افراد را پیش بینی کرد. شناسایی این زیست نشانگر ها قدم اول در کشف ریشه های بیولوژیکی هیکیکوموری است و پژوهشگران امیدوارند که این یافته ها به درمان های تخصصی بهتر و حمایت از بیماران مبتلا به هیکیکوموری منجر شود.

نشانه ها و علائم هیکیکوموری

افراد مبتلا به سندرم در خانه ماندن یا هیکیکوموری به طور مداوم از ترک کردن خانه و وارد شدن به اجتماع امتناع می کنند. این افراد برای مدت زمان های طولانی مثلا شش ماه یا بیشتر از خانه خارج نمی شوند و در موارد شدیدتر ممکن است که فرد سال ها از خانه ی خود خارج نشده باشد. هیکیکوموری نشانه ها و علائم متفاوتی دارد که عبارتند از :

• امتناع مداوم از ترک خانه برای مدت بیشتر از شش ماه
• عدم شرکت در جمع ها و نشست های خانوادگی و دوستانه
• نداشتن ارتباطات واقعی و فیزیکی
• نداشتن مهارت های لازم برای برقراری ارتباطات اجتماعی
• اضطراب، افسردگی و الگو های خواب نامنظم و آشفته
• ترک تحصیل
• ترک کار
• وقت گذراندن بیش از حد در فضای مجازی و اینترنت
• استفاده بیش از حد از بازی های رایانه ایی
• تماشای بیش از حد فیلم و سریال های مختلف
• ترجیح بر تنها ماندن در اتاق خود
• وابستگی به خانواده و عدم اتکا بر خود

درمان هیکیکوموری

انسان موجودی اجتماعی است. شاید بعضی از مواقع افراد تمایل داشته باشند که چند روزی در خانه بماند و از هیاهوی جامعه دور باشد اما در افرادی که این تمایل به صورت افراطی شکل می گیرد؛ باید موضوع بررسی و درمان شود. افراد مبتلا به هیکیکوموری در ابتدا از بودن در انزوا احساس آرامش دارند اما بعد از مدتی احساس تنهایی و درماندگی به سراغشان می آید.

 نکته ی قابل توجه در خصوص درمان این سندرم این است که همه ی افراد مبتلا به این بیماری به درمان مقاوم نیستند و تعداد قابل توجهی به دنبال کمک برای برطرف کردن این اختلال هستند. آن ها برای درمان به حمایت های خانواده و کمک های متخصصان و درمانگران نیاز دارند. روان درمانی و کمک گرفتن از درمانگر برای دادن آگاهی لازم به خانواده و همچنین ارائه راهکار های مناسب در روند درمان، نقش مهمی در بهبود فرد مبتلا دارد. از جمله راهکار های موجود برای درمان این سندرم می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• خانواده درمانی و حمایت های اعضای خانواده از فرد مبتلا به هیکیکوموری
• روان درمانی و کمک از درمانگر
• ایجاد انگیزه و تشویق فرد مبتلا برای ترک انزوا از سوی خانواده و دوستان
• ایجاد یک محیط امن و دوستانه، به دور از قضاوت و سرزنش
• ایجاد محیط هایی که فرد در آن احساس ارزشمندی کند
• انجام فعالیت های کوچک و کوتاه روزانه
• خروج از خانه حتی برای چند دقیقه با همراهی یکی از نزدیکان
• یادگیری مهارت های ارتباطی و اجتماعی

سخن پایانی

پزشکان بر این باورند که ترکیبی از تاثیرات روانی و تفاوت های فرهنگی در برخی از افراد این احساس را در آن ها به وجود می آورد که نیاز به تنهایی و پنهان شدن از دیگران را دارند. روانشناسان برای پیشگیری از مبتلا شدن به سندروم هیکیکوموری توصیه می کنند که برنامه هایی برای گسترش مهارت های اجتماعی، تقویت رفتار دوستانه و افزایش توانایی برقراری ارتباط داشته باشند. شرکت در فعالیت های مردمی و اجتماعی می تواند احساس ارزشمند بودن و پیوند با جامعه را در افراد تقویت کند و باعث کم رنگ شدن انزوا در افراد شود.

شما هم اگر تجربه ای از سندرم در خانه ماندن و انزوا در خود یا اطرافیانتان داشته اید و یا دارید، در صورت تمایل با ما به اشتراک بگذارید.